#бирдамжамият
Кремлнинг манфур сиёсати
Совет Иттифоқи даврида Кремл Марказий Осиёдаги туркий халқларни бирлаштирувчи омилларни йўқ қилиш, уларни "бўлиб бошқариш" тамойили асосида пароканда қилиш сиёсатини олиб борган. Ушбу сиёсат қуйидагиларда яққол кўринади.
1. Адабий тилларни атайин ажратиш
Ҳар бир туркий халқ учун алоҳида “адабий тил” яратилгани, аслида уларнинг умумий тил илдизларидан узоқлашишига хизмат қилган. Масалан: Ўзбек тилига форсча ва русча сўзлар кўп қўшилган,
Қозоқ тилида эса фонетика ва ёзув услуби ўзгартирилган,
Туркман ва қирғиз тилларида ҳам алоҳида лексик асослар шакллантирилган.
Бу эса, туркий тиллар ўртасидаги табиий ўхшашликларни йўқотишга олиб келган.
2. Ёзув тизимини тез-тез ўзгартириш
Араб ёзувидан лотин ёзувига,
Лотиндан кириллга ўтиш — ва бу ўзгариш ҳар миллат учун турлича ва нотекис амалга оширилган.
Натижада, нафақат оғзаки тил, балки ёзма мулоқот ҳам тўсиққа учраган.
3. Бир-биридан ажратилган таълим тизими
Ҳар республикада тарих, адабиёт, маданият ўзига хос талқин қилинган. Муштарак илдизлар — масалан, Алишер Навоий, Аҳмад Яссавий ёки Бобур — умумий қаҳрамон сифатида эмас, балки фақат бир миллатнинг вакили сифатида кўрсатилган.
4. Миллатлараро рақобатни уйғотиш
Маданий ва иқтисодий сиёсатлар орқали туркий халқлар ўртасида сунъий рақобат ва ишончсизлик яратилган.
Хулоса қиладиган бўлсак, Марказий Осиёдаги туркий халқларнинг бир-бирини тушуниши қийинлашуви — бу тарихий адолатсизлик ва империя сиёсати натижасидир.
Шукрки, бугунги кунда эса бу халқлар ўзаро алоқаларни тиклаб, умумий илдизларни эслашга ва жамиятларимизни яқинлаштириш сари интилишга киришганмиз. Тилда фарқ бўлиши мумкин — лекин қалбда яқинлик бор. Шу туйғуни қайта жонлантириш учун #бирдамжамият ҳаракати сингари ташаббуслар жуда муҳим.
Тафаккур қилаётганимиз рост бўлсин!
@Tafakkur3
Кремлнинг манфур сиёсати
Совет Иттифоқи даврида Кремл Марказий Осиёдаги туркий халқларни бирлаштирувчи омилларни йўқ қилиш, уларни "бўлиб бошқариш" тамойили асосида пароканда қилиш сиёсатини олиб борган. Ушбу сиёсат қуйидагиларда яққол кўринади.
1. Адабий тилларни атайин ажратиш
Ҳар бир туркий халқ учун алоҳида “адабий тил” яратилгани, аслида уларнинг умумий тил илдизларидан узоқлашишига хизмат қилган. Масалан: Ўзбек тилига форсча ва русча сўзлар кўп қўшилган,
Қозоқ тилида эса фонетика ва ёзув услуби ўзгартирилган,
Туркман ва қирғиз тилларида ҳам алоҳида лексик асослар шакллантирилган.
Бу эса, туркий тиллар ўртасидаги табиий ўхшашликларни йўқотишга олиб келган.
2. Ёзув тизимини тез-тез ўзгартириш
Араб ёзувидан лотин ёзувига,
Лотиндан кириллга ўтиш — ва бу ўзгариш ҳар миллат учун турлича ва нотекис амалга оширилган.
Натижада, нафақат оғзаки тил, балки ёзма мулоқот ҳам тўсиққа учраган.
3. Бир-биридан ажратилган таълим тизими
Ҳар республикада тарих, адабиёт, маданият ўзига хос талқин қилинган. Муштарак илдизлар — масалан, Алишер Навоий, Аҳмад Яссавий ёки Бобур — умумий қаҳрамон сифатида эмас, балки фақат бир миллатнинг вакили сифатида кўрсатилган.
4. Миллатлараро рақобатни уйғотиш
Маданий ва иқтисодий сиёсатлар орқали туркий халқлар ўртасида сунъий рақобат ва ишончсизлик яратилган.
Хулоса қиладиган бўлсак, Марказий Осиёдаги туркий халқларнинг бир-бирини тушуниши қийинлашуви — бу тарихий адолатсизлик ва империя сиёсати натижасидир.
Шукрки, бугунги кунда эса бу халқлар ўзаро алоқаларни тиклаб, умумий илдизларни эслашга ва жамиятларимизни яқинлаштириш сари интилишга киришганмиз. Тилда фарқ бўлиши мумкин — лекин қалбда яқинлик бор. Шу туйғуни қайта жонлантириш учун #бирдамжамият ҳаракати сингари ташаббуслар жуда муҳим.
Тафаккур қилаётганимиз рост бўлсин!
@Tafakkur3